Prawo stałego pobytu, to dokument, z którego możesz skorzystać mieszkając w Holandii. Nie jest on dla Polaków obowiązkowy. Jednak, jeśli chcesz pozostać tu na stałe, może okazać się przydatny.
Do napisania tego artykułu skłoniły nas pytania czytelników. Ktoś słyszał, że znajoma znajomego została wydalona z Holandii. Mimo, że tu mieszkała, pracowała, a nawet kupiła dom. Jako powód czytelnik podawał, że owa znajoma nie miała prawa do stałego pobytu w Holandii. Tyle tylko, że Polacy takiego pozwolenia wcale posiadać nie muszą! Niestety, jako że źródło tych rewelacji pozostało nieznane, nie udało nam się ustalić, jaka, w tym konkretnym przypadku, była dokładna przyczyna cofnięcia pozwolenia na pobyt. Postanowiliśmy jednak sprawdzić, jak to jest z tym dokumentem potwierdzającym prawo do stałego pobytu w Holandii? Czy (i kiedy) może się okazać dla Polaków przydatny? No i co zrobić, żeby go otrzymać?
Obywatel UE/EOG
Wszystkie osoby, posiadające obywatelstwo jednego z państw należących do Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zwolnione są z obowiązku posiadania pozwolenia na pobyt (verblijfsvergunning) lub pozwolenia na pracę (TWV) w Holandii. Oznacza to, że nie muszą nawet zgłaszać się do Urzędu Imigracji i Naturalizacji (Immigratie- en Naturalisatiedienst, IND). Potwierdzeniem pełnoprawnego pobytu (do 4 miesięcy) i prawa do podjęcia pracy w Holandii, jest dla takich osób ważny paszport lub dowód osobisty, wydany przez UE/EOG. Teoretycznie prawo stałego pobytu w przypadku Polaków wydaje się zbędne. Kiedy więc może okazać się przydatne?
Prawo stałego pobytu: ponad pięć lat w Holandii
Jeśli przez co najmniej pięć nieprzerwanych lat, legalnie mieszkasz w Holandii, możesz starać się o uzyskanie dokumentu o nazwie „Prawo stałego pobytu dla obywateli Unii” (Duurzaam verblijf burgers van de Unie). Dotyczy to również osób, które są członkami rodzin osób posiadających obywatelstwo jednego z krajów UE/EOG lub Szwajcarii, ale same mają inną narodowość.
Aby uzyskać prawo do stałego pobytu, trzeba spełniać określone warunki. Opisujemy je poniżej.
- Osoba ubiegająca się o prawo stałego pobytu musi mieć obywatelstwo jednego z krajów należących do UE/EOG lub Szwajcarii. Albo musi być członkiem rodziny obywatela jednego z tych krajów. Za członka rodziny uznaje się w tym przypadku małżonków lub zarejestrowanych partnerów, rodziców, teściów, dziadków, dzieci, wnuki oraz, prawnuki.
- Osoba ubiegająca się o prawo stałego pobytu musi legalnie i nieprzerwanie mieszkać w Holandii. Oznacza to, że może udokumentować, że faktycznie mieszkała w Holandii i posiadała wystarczające środki, aby móc się tutaj utrzymać. IND przeprowadzi analizę, dotyczącą 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie prawa stałego pobytu.
- Osoba ubiegająca się o prawo stałego pobytu posiada ważny paszport lub inny dokument tożsamości, pozwalający na podróżowanie.
- Osoba ubiegająca się o prawo stałego pobytu wpisana jest do rejestru BRP, czyli podstawowego rejestru osób w urzędzie gminy.
Od wyżej wymienionych warunków odnotowuje się jednak kilka wyjątków. Jeżeli je spełniasz, nie musisz spełniać wymogu pięcioletniego pobytu, by móc ubiegać się o przyznanie prawa do stałego pobytu. Dotyczy to następujących osób:
- emerytów lub osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę; osoby te muszą jednak mieszkać co najmniej 3 nieprzerwane lata w Holandii i przez ostatnie 12 miesięcy pracować w Holandii;
- osób, które są trwale niezdolne do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; osoby te muszą jednak mieszkać i pracować co najmniej 2 nieprzerwane lata w Holandii, zanim orzeczono trwałą niezdolność do pracy;
- pracownicy przygraniczni; osoby te muszą przepracować co najmniej 3 nieprzerwane lata w Holandii. Muszą też pracować obecnie w jednym z krajów UE/EOG lub Szwajcarii, wciąż mieszkać w Holandii i co najmniej raz w tygodniu przebywać pod swoim adresem w Holandii.
Jak ubiegać się o prawo do stałego pobytu?
Wniosek o przyznanie prawa stałego pobytu można złożyć online. Do złożenia tego wniosku potrzebny ci będzie kod DigiD, wraz z kodem kontrolnym wysyłanym przez sms. Po zalogowaniu się należy wypełnić wniosek i załadować na stronę swoją fotografię paszportową zgodną z kryteriami holenderskimi, wymagane dokumenty w formacie PDF, przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego, zarejestrowanego w Holandii. Tego, o jakie dokumenty chodzi w twoim przypadku, dowiesz się wypełniając formularz. Przygotuj na pewno kopię dokumentów tożsamości, wyciąg z urzędu gminy potwierdzający historię twojego zameldowania w Holandii oraz kopie rocznych zeznań podatkowych (jaaropgaven). Przydatne mogą się również okazać inne dokumenty, potwierdzające twoje życie w Holandii: umowa zakupu nieruchomości czy zaświadczenie ze szkoły dziecka. Następnie należy dokładnie skontrolować wpisane dane i zapłacić używając systemu płatności iDEAL. Koszty takiego wniosku wynoszą 57 euro.
IND skontroluje, czy spełniasz wszystkie wymagania i w ciągu 90 dni powiadomi cię o swojej decyzji. Od decyzji tej możesz się odwołać. Jeśli decyzja o przyznaniu prawa stałego pobytu jest pozytywna, w ciągu 2 kolejnych tygodni otrzymasz powiadomienie o możliwości odebrania dokumentu.
Ważność dokumentu
W przypadku osób powyżej 18 roku życia, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu wydawany jest zawsze na 10 lat. Oznacza to, że co 10 lat można go odnawiać.
Natomiast w przypadku osób poniżej 18 roku życia dokument ten wydawany jest na 5 lat.
Co ważne, po upływie 5 lat od przyznania prawa stałego pobytu, można ubiegać się o przyznanie holenderskiego obywatelstwa.
Czy ten dokument jest wymagany?
Zadaliśmy to pytanie rzecznikowi IND, Lennartowi Wegewijsowi. Do chwili publikacji tego artykułu, nie uzyskaliśmy jednak żadnej odpowiedzi. Nie jesteśmy więc w stanie ze stuprocentową pewnością powiedzieć, czy dokument potwierdzający prawo do stałego pobytu, jest w przypadku Polaków wymagany przez rząd holenderski, czy też pozostaje wolną wolą zainteresowanych. I czy brak posiadania takiego dokumentu, faktycznie może być powodem wydalenia z Holandii.
Biorąc jednak pod uwagę prawo europejskie, nie wydaje się nam, by wyłącznie nieposiadanie go, mogło stanowić przyczynę wydalenia z Holandii obywatela jednego z krajów EU/EOG. Przypuszczamy, że w przypadku wspomnianej wcześniej „znajomej znajomego”, powodem wydalenia było złamanie innego holenderskiego prawa, być może nieświadomie, o czym za chwilę.
Prawa i obowiązki
Posiadając pozwolenie na pobyt na czas nieokreślony, zyskujesz prawie takie same prawa, jak osoby posiadające obywatelstwo holenderskie. I nie jest to obarczone koniecznością złożenia egzaminów państwowych z języka, jak w przypadku uzyskania obywatelstwa holenderskiego drogą naturalizacji.
Zasadnicza różnica polega na tym, że nie wolno ci głosować w wyborach krajowych. Nie możesz też pracować w niektórych sektorach rządowych, takich jak policja czy wojsko. Uzyskanie prawa stałego pobytu nie zwalnia cię również z posiadania polskiego obywatelstwa, nie zyskujesz więc prawa do bezwizowego wyjazdu do USA.
Co właściwie oznacza, że zyskujesz prawie takie same prawa, jak Holendrzy? Przede wszystkim, posiadając dokument prawa stałego pobytu, zyskujesz prawo do wystąpienia o pobieranie świadczeń z funduszy publicznych (algemene middelen). Jeśli na przykład pobierasz świadczenia z zakresu pomocy społecznej (bijstanduitkering), a nie przyznano ci prawa do stałego pobytu, IND może zakończyć twój legalny pobyt. A to oznacza, że nie będziesz mógł dalej przebywać w Holandii.
Świadczenia z funduszy publicznych mogą otrzymywać tylko te osoby, które mogą mieszkać w Holandii. O tym, czy otrzymasz zasiłek z takich funduszy, decyduje gmina. Jednak, gdy wystąpisz do gminy o tego rodzaju świadczenie, gmina poinformuje o tym IND. A IND oceni (m.in. na podstawie wysokości twoich dochodów), czy twój wniosek jest podstawą do zakończenia twojego pobytu w Holandii. Wniosek o dopłatę do wynajmu nieruchomości, zasiłek zdrowotny, dodatek z tytułu kosztów instytucjonalnej opieki nad dziećmi i dodatek na dziecko nie mają wpływu na zakończenie pobytu, jeżeli nie posiadasz dokumentu stwierdzającego prawo do stałego pobytu.
Komu więc może się przydać taki dokument? Wszystkim tym, którzy wiążą swoją przyszłość z Holandią. Jeśli założymy, że zawsze wszystko będzie dobrze, świetnie poradzimy sobie w Holandii mając przy sobie wyłącznie polskie dokumenty tożsamości. Jednak dokument stwierdzający prawo stałego pobytu, daje zabezpieczenie w razie pojawienia się problemów. A do powstania ich wystarczy wypadek, czy utrata pracy i niemożliwość podjęcia kolejnej. Problemy finansowe często wiążą się z koniecznością odstąpienia od spłaty hipoteki i popadnięciem w długi. A tylko posiadając prawo stałego pobytu możemy tu liczyć na pomoc państwa, w postaci przywilejów socjalnych, o których wspominaliśmy wcześniej. Na podstawie tego dokumentu łatwiej też będzie ci starać się o zawarcie umowy na telefon komórkowy na abonament, czy pożyczkę w banku.
Przyznanie prawa do stałego pobytu to również obowiązki. Jeśli posiadasz holenderskie pozwolenie na pobyt w tym kraju, musisz mieć tu również swoje główne miejsce pobytu. Oznacza to, że w Holandii znajduje się twoje centrum działań. Mieszkasz więc w Holandii i pracujesz tu lub studiujesz, a twoje dzieci chodzą tu do szkoły. Jeśli przeniesiesz główne miejsce pobytu do innego kraju, pozwolenie na pobyt w Holandii może zostać cofnięte. Albo też – nie zostanie przedłużone.
Naturalnie, posiadając pozwolenie na pobyt, możesz przebywać poza granicami Holandii – w krótkich okresach czasu. O ile nie będzie to oznaczało przeniesienia głównego miejsca pobytu i pod warunkiem zachowania maksymalnie dozwolonego okresu. Posiadając prawo stałego pobytu, nie możesz przebywać poza Holandią dłużej, niż 6 kolejnych miesięcy. Albo: w ciągu trzech następujących po sobie lat, nie możesz spędzić poza Holandią więcej, niż 4 kolejne miesiące w roku.
Źródło: IND
Foto: screen ze strony IND, Pixabay
