Upał. Zastanawiasz się, kiedy jest za gorąco, by pracować? Kiedy temperatura wzrasta powyżej 30 stopni, przebywanie w biurach bez klimatyzacji, czy na placu budowy to żadna przyjemność. Czego możesz oczekiwać od swojego szefa w takiej sytuacji?
Latem wzrasta temperatura powietrza. Czasami osiąga wartości tropikalne. W takich chwilach w wielu firmach toczą się dyskusje, czy w związku z upałami nadal uzasadnione jest normalne wykonywanie pracy. I to zarówno tej prowadzonej na zewnątrz budynku, jak i wewnątrz niego. Zwłaszcza w biurze pozbawionym klimatyzacji, na budowie, czy np. w szklarni. Najbardziej na zagrożenie zdrowia z powodu upałów narażeni są pracownicy wykonujący swoje obowiązki na zewnątrz. Poza szkodliwym działaniem promieni słonecznych (ryzyko raka skóry), występuje też ryzyko wystąpienia udaru słonecznego. Ale i pracownikom biurowym odradza się pracę w bezpośrednim słońcu. Częściowo ze względu na wysokie temperatury, częściowo przez ryzyko olśnienia i tym samym – zaburzonej obserwacji pracy na ekranie komputera. Przyczyną tych dyskusji jest możliwe wystąpienie problemów zdrowotnych pracowników, powstałych na skutek gorąca. Zapewne zastanawiasz się, kiedy jest za gorąco, by pracować? Od czego to zależy? I wreszcie – czego możesz oczekiwać od szefa w takiej sytuacji?
Kiedy jest za gorąco, żeby pracować?
W minioną niedzielę RIVM aktywował w Limburgii plan przeciw upałom. Stanowi on ostrzeżenie przed ryzykiem, jakie niosą ze sobą wysokie temperatury. Ma też skłonić ludzi, by wzajemnie zwracali na siebie uwagę, ponieważ upały mają ogromny wpływ na poszczególne grupy ludzi. Jest też sygnałem dla niektórych pracodawców, że czas wprowadzić szczególne środki, mające na celu zapewnienie zdrowia pracowników. Ale jak ustalić, kiedy jest za ciepło, żeby pracować? I co na ten temat mówi prawo?
Ustawa traktująca o warunkach pracy w Holandii (Arbowet), nie precyzuje dokładnie, kiedy jest mowa o cieple, stanowiącym poważane zagrożenie dla zdrowia. Niebezpieczeństwa te uzależnione są bowiem nie tylko od temperatury, ale również od np. wilgotności powietrza, czy odzieży roboczej. W ustaleniu, czy twoja osobista sytuacja stanowi zagrożenie, pomoże tzw. kalkulator stresu cieplnego (hittestres calculator), zamieszczony na stronie związków zawodowych FNV. W formularzu należy odpowiedzieć na szereg pytań, dotyczących m.in. wysokości temperatury otoczenia, wilgotności powietrza, rodzaju noszonej odzieży i rodzaju ciężkości wykonywanej pracy. Jeśli po wypełnieniu formularza pokaże się kolor czerwony, będzie to oznaczać, że kontynuowanie pracy może oznaczać poważne zagrożenie zdrowia pracowników. A w takie sytuacji, na podstawie ustawy o warunkach pracy, można przerwać jej wykonywanie.
Co mówi ustawa o twoich prawach?
Artykuł 3 Ustawy o warunkach pracy stanowi, że pracodawca musi posiadać taką politykę pracy, która – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – jest możliwie najlepsza i która nie ma żadnego negatywnego wpływu na bezpieczeństwo i zdrowie pracownika. Jeśli pojawi się takie zagrożenie, pracodawca musi najpierw sam spróbować rozwiązać powstały problem. Jeżeli jednak nie jest to możliwe, musi zadbać o zapewnienie zbiorowej ochrony wszystkich osób w pracy. Dopiero w ostatniej instancji pracodawca powinien chronić osoby indywidualne.
Ponadto prawo stanowi, że temperatura nie może być szkodliwa dla zdrowia. Ponieważ pracodawca ma obowiązek bycia „dobrym pracodawcą”, musi zapewnić pracownikom znośne warunki pracy. Również wtedy, kiedy temperatury nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia.
Zgodnie z art. 6.1. ustawy, temperatura nie może powodować szkody na zdrowiu pracowników. Jeśli powstaje takie zagrożenie ze względu na okoliczności, pracodawca musi zaoferować pracownikom środki ochrony osobistej. Jeśli to nie pomoże, pracodawca powinien ograniczyć czas trwania pracy. Albo też zapewnić, aby pracownik mógł wystarczająco często zamieniać miejsce pracy, w którym występuje zagrożenie zdrowia, na takie, w którym tego zagrożenia nie ma.
Czego możesz oczekiwać od pracodawcy?
Możesz oczekiwać, że Twój Pracodawca podejmie kroki, w celu ograniczenia uciążliwości związanych z upałami. W jaki sposób? Na przykład zapewniając miejsce zacienione, dłuższe przerwy, czy dodatkowe napoje. Praca w upale nie zawsze stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia. Jest jednak uciążliwa i może prowadzić do utraty koncentracji. Podjęcie środków zapobiegawczych leży więc także w interesie pracodawcy.
W praktyce ciężko jest czasem wyegzekwować od pracodawcy podjęcie takich środków. Jeśli tak się stanie, podejmij kontakt ze związkami zawodowymi lub inspekcją pracy.
Powyżej pewnych temperatur istnieje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Jednak, jak wspomniano wyżej w artykule, ustawa nie określa dokładnej granicy temperatur. To zrozumiałe, bo zagrożenie z powodu wysokich temperatur zależy od wielu czynników. Oprócz opisanych wyżej, znaczenie ma także osobista sytuacja zdrowotna danego pracownika (np. chorego na serce lub cukrzycę, w ciąży, z nadwagą, nadciśnieniem i chorobami płuc – czyli grupy narażone na zwiększone ryzyko).
Dlatego tak bardzo ważne jest, by zwracać uwagę na współpracowników i uważać na oznaki omdlenia, itp.
Czy mogę odmówić pracy?
Często praca w ekstremalnych warunkach (upał lub zimno) jest bardzo uciążliwa, ale nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia. Dlatego według prawa, nie możesz tak po prostu odmówić wykonywania pracy. Jednak zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą przedsięwziąć środki, które sprawią, że pracownik będzie mógł bezpiecznie kontynuować swoje obowiązki.
Ale uwaga: jeżeli pracodawca nie podejmie żadnych środków, mających na celu zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia pracownika, a istnieje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia tego pracownika, pracownik może odstąpić od wykonywania obowiązków. Mówi o tym artykuł 29 Ustawy o warunkach pracy. Pracownik powinien wtedy skontaktować się ze związkami zawodowymi lub inspekcją pracy.
Źródło: FNV, CNV, Arboportaal
