W Holandii przybywa osób pracujących w systemie zatrudnienia zmiennego (tzw. flexbaan) i prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (tzw. zzp’r). Nowe sposoby zatrudnienia mogą wiązać się z niepewnością pracy i bezrobociem. A to ma negatywny wpływ na nasze zdrowie i postrzeganie samego siebie.
Chyba wszyscy zgodzą się ze stwierdzeniem, że posiadanie pracy jest bardzo ważne. Daje nie tylko satysfakcję – dla wielu jest wręcz określeniem ich tożsamości. Dzieje się tak m.in. dlatego, że temat pracy towarzyszy nam w życiu codziennym. Rozmawiamy o niej ze znajomymi, ale też kiedy dwóch nieznajomych zaczyna konwersację, zwykle bardzo szybko pada pytanie „czym się zajmujesz?”. Miejsce pracy może określać nasze zainteresowania i to, kim jesteśmy. Nie dziwi więc, że dla wielu osób utrata pracy jest niemal równoznaczna z utratą części samego siebie.
Szkodliwy efekt
Badania przeprowadzone przez brytyjskie Stowarzyszenie Nauk Psychologicznych pokazują, że niepewność zatrudnienia ma szkodliwy efekt. Wyzwala u nas nie tylko stres o podłożu finansowym, ale także wpływa na nasze poczucie tożsamości oraz to, jak postrzegamy samych siebie.
Na przestrzeni 2014 roku, naukowcy Eva Selenko (Uniwersytet Loughborough), Anne Mäkikangas (Uniwersytet Jyväskylä) i Christopher B. Stride (Uniwersytet Sheffield) przepytali w trzech etapach 377 pracowników. Nieco ponad połowa z nich składała się z osób o zawodzie rzemieślniczym (jak np. rolnik czy rybak). Pozostali to osoby z wykształceniem wyższym, zajmujące np. stanowiska kierownicze. Do jakich wniosków doszli?
Klub bezrobotnych
Kiedy jesteśmy pewni zatrudnienia, prawdopodobnie nie zdajemy sobie sprawy z podświadomej przynależności społecznej, która określa naszą tożsamość. Jesteśmy pracownikami, więc należymy do niewidzialnego klubu pracujących i jesteśmy pewni siebie. Ale kiedy tracimy pracę i fakt ten staje się widoczny dla naszego otoczenia, pewność siebie znika. Nagle uświadamiamy sobie, że zaczęliśmy należeć do innej, często stygmatyzowanej grupy: bezrobotnych. Efekt ten może być bardzo szkodliwy dla naszego zdrowia psychicznego. Zagrożenie poczucia własnej wartości może prowadzić do zmniejszenia dobrego samopoczucia oraz mniejszej skłonności do zaangażowania się w działania na rzecz grupy.
To, że utrata pracy może mieć długoterminowy wpływ na zdrowie, wynika też z wcześniejszego niemieckiego badania opublikowanego w Psychological Science. Zespół naukowców pod przewodnictwem Richarda E. Lucasa już w 2004 roku dowiódł, że bezrobocie wywiera długotrwałe skutki na zadowolenie z życia. Piętnastoletnie badanie przeprowadzone na 24.000 Niemców, pozwoliło śledzić życiową satysfakcję przed, w trakcie i po okresie bezrobocia. Stwierdzono, że średnio nawet po znalezieniu nowego zatrudnienia, okres bezrobocia jeszcze przez długi czas może mieć wpływ na nasze zdrowie.
Wyniki badań
Zgodnie z oczekiwaniami, rosnące poczucie braku pracy wiązało się z pogarszającym się samopoczuciem. Jak twierdzi Selenko: „Zatrudnienie i tożsamość osobista są ściśle ze sobą powiązane. W wielu sytuacjach społecznych zatrudnienie jest łatwą drogą do zdefiniowania własnej pozycji w odniesieniu do innych”.
Wyniki badań pokazały również, że tożsamość osób definiujących się jako „zatrudnieni” wiązała się z negatywnym wpływem na samopoczucie i wydajność pracy. Oznacza to, że nawet kiedy badani byli jeszcze w pełni zatrudnieni, ale towarzyszyła im obawa, że stracą pracę, doświadczali takich samych negatywnych emocji jak osoby, które już utraciły zatrudnienie. „Osoby, które nie były pewne swojej pracy, częściej czuły także niższą przynależność do pracującej części społeczeństwa. Rzadziej też definiowały siebie jako pracowników” – podsumowują naukowcy.
Źródło: Eva Selenko, Anne Mäkikangas, and Christopher B. Stride. “Does job insecurity threaten who you are? Introducing a social identity perspective to explain well‐being and performance consequences of job insecurity.” Journal of Organizational Behavior. doi: 10.1002/job.2172
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/job.2172/full
