W tradycji katolickiej, Wielkanoc i święcenie pokarmów to bardzo ważne wydarzenia. Od kilku lat możliwość uczestniczenia w nich mają także Polacy w Limburgii. Gdzie? I jak święta wielkanocne obchodzone są w naszej prowincji? O tym w dzisiejszym artykule.
Święta Wielkanocne (w tym roku przypadające na 1 i 2 kwietnia) to najstarsze i najważniejsze święta chrześcijańskie, upamiętniające śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Wielki Tydzień
W tradycji chrześcijańskiej pojawił się dopiero w IV wieku. Rozpoczyna go Niedziela Palmowa, a kończą zamykające Triduum Paschalne nieszpory Wielkiej Niedzieli.
Odprawiana w Wielki Czwartek wieczorna uroczysta Msza Wieczerzy Pańskiej, sprawowana jest na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. W kościele milkną dzwony, które zastępuje klekotanie kołatek. Msza pozostaje niezakończona – ksiądz nie błogosławi wiernych, a Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do Ciemnicy.
Liturgia jest kontynuowana w Wielki Piątek, którego centrum jest Liturgia Męki Pańskiej. To dzień powagi, skupienia i postu, w którym odprawia się drogę krzyżową. Także ołtarz jest tego dnia obnażony, nie ma na nim krzyża, świeczników, obrusów i kwiatów.
Wielka Sobota to rozważanie męki pańskiej. Msza święta jest przedłużeniem liturgii z Wielkiego Czwartku i Piątku, nie ma więc powitania wiernych. Podczas mszy święcone są woda i ogień, ponownie rozbrzmiewają dzwony i organy. Rozpoczyna się czuwanie, czyli nocna Liturgia Wigilii Paschalnej, zakończone procesją rezurekcyjną.
Niedziela wielkanocna to już czas świętowania zmartwychwstania Chrystusa.
Tradycje polskie…
Również w tradycji ludowej i regionalnej Wielki Tydzień zachował wiele zwyczajów. Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia były dniami w sposób szczególny poświęconymi pojednaniu. Ale także czasem wielkich porządków i przyozdabiania domów, które jednak należało zakończyć najpóźniej we wtorek.
W Polsce i niektórych krajach sąsiednich, w Wielką Sobotę wierni przynoszą tradycyjnie potrawy wielkanocne w koszach, aby je poświęcić. Podstawą święconki jest chleb, który święcimy na pamiątkę posiłku, który Jezus spożywał z apostołami. W koszyczku nie może także zabraknąć jajek, stanowiących symbol nowego życia – zmartwychwstałego Chrystusa. W święconce powinien także znaleźć się baranek, który symbolizuje Chrystusa. Nie powinno też zabraknąć pokarmów spożywanych na co dzień, np. kiełbasy, chrzanu symbolizującego cierpienie Jezusa na krzyżu, czy soli, która miała chronić przed zepsuciem.
Popularną w Polsce tradycją jest także tzw. śmigus-dyngus, czyli zabawa o charakterze ludowym, polegająca na oblewaniu się wodą. Geneza tych ludowych zwyczajów wiązana jest z praktykami Słowian, którzy w ten sposób czcili radość po odejściu zimy i przebudzenie się wiosny. Słowianie uważali też, że oblewanie się wodą miało sprzyjać płodności, dlatego oblewano przede wszystkim panny na wydaniu, a obrządek nabierał niekiedy charakteru matrymonialnego.
Po przejęciu tego zwyczaju przez Chrześcijaństwo, powiązano go z oczyszczającą symboliką wody oraz upamiętnieniem rozpędzenia tłumów gromadzących się w Wielki Poniedziałek i rozmawiających o zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. W dawnej Polsce zwyczaj miał być także obchodzony w ramach upamiętnienia chrztu Polski.
…i tradycje holenderskie
Tradycja holenderska nie zna obyczaju święcenia pokarmów. W kościołach próżno też szukać specjalnie przygotowanych kaplic, symbolizujących grób Chrystusa, przy którym czuwają ministranci.
W Limburgii związaną z kościołem tradycję, najlepiej widać w Niedzielę Palmową. W wielu miejscach odbywają się wtedy procesje z palmami, które tutaj stanowią gałązki bukszpanu. W procesjach niesione są także tzw. palmhöltjes, czyli palmy – maszty wielkanocne, wykonane z drewnianego, skrzyżowanego kija, przyozdobionego słodyczami i wstążkami w kolorach białym, zielonym i czerwonym. Na górze umieszcza się wykonanego z pieczywa koguta – symbolu nowego dnia, ale też koguta, który zapiał po trzykrotnym zaprzeczeniu św. Piotra.
Dla wielu Holendrów zanika znaczenie Wielkanocy, jako chrześcijańskiego święta. Część z nich już teraz nie wie, dlaczego jest ono celebrowane. W ich oczach obchodzenie Wielkanocy, to przyjemna holenderska tradycja, powiązana z malowaniem jajek, czy objadaniem się ich czekoladowymi odpowiednikami. Albo z szukaniem przez dzieci jajek, które ukrył wielkanocny zajączek (paashaas). Ten ostatni nie ma oczywiście nic wspólnego z chrześcijańskim świętem. Zające i króliki określa się jednak, jako symbol płodności, dlatego niektórzy doszukują się w tej postaci zwiastuna wiosny – pory roku, w której budzi się nowe życie.
Kolejną obchodzoną w Holandii tradycją są wielkie ogniska wielkanocne. Chociaż tradycję tą pielęgnuje się głównie na wschodzie kraju, w prowincjach Drenthe, Groningen, Overijssel i Geldrii, to spotkać je można również we Fryzji i w Brabancji Północnej. Teoretycznie ogniska wielkanocne mają jednak symbolizować zmartwychwstanie i zwycięstwo Chrystusa nad śmiercią.
Niepisaną tradycją w Holandii staje się też… uczestnictwo w wielkanocnych koncertach, targach (w Limburgii m.in. w Born oraz największy targ wielkanocny w kraju, który odbywa się w Panningen) i zakupy w wielkich sieciach meblowych w pierwszy dzień świąt.
Coraz większą popularnością cieszy się także widowisko medialne The Passion. Jest to odbywający się każdego roku w innym holenderskim mieście spektakl, opowiadający o ostatnich godzinach życia i cierpienia Jezusa oraz jego zmartwychwstania. Akcja holenderskiej Pasji toczy się współcześnie, dlatego i oprawa muzyczna składa się ze współcześnie znanych piosenek. Centralnym punktem widowiska jest wielki, podświetlany krzyż, niesiony przez publiczność w kierunku sceny głównej. Tegoroczna edycja The Passion odbędzie się 29 marca w Amsterdamie i będzie transmitowane na żywo przez NPO1.
Święcenie pokarmów wielkanocnych w Limburgii
W Holandii uroczystość święcenia pokarmów w Limburgii (i Brabancji Północnej) prowadzona jest przez Polską Parafię pw. Św. Faustyny Kowalskiej w Meterik. Poniższe (dotyczące Holandii) informacje pochodzą ze strony internetowej parafii. Znajdują się tam również informacje na temat uroczystości i nabożeństw Wielkiego Tygodnia. Zachęcamy do skontrolowania wszelkich informacji na ww. stronie.
Święcenie pokarmów odbędzie się w Wielką Sobotę 31 marca w następujących miejscowościach:
HOLANDIA
- Echt, godzina 9:00 (biała kaplica)
- Nuth, godzina 10:00 (Bavokerk, Dorpstraat 24)
- Helmond, godzina 12:00 (St. Jozefkerk, Tolpost 1)
- Eindhoven, godzina 14:00
- Oss, godzina 16:00
- Horst, godzina 17:30 (St. Lambertuskerk, St. Lambertusplein 16 )
- Meterik, godzina 21:00 (Parochiekerk St. Johannes Evangelist, Schadijkerweg 2) – Wigilia Paschalna i Procesja Rezurekcyjna, święcenie pokarmów dla uczestników liturgii Wigilii Paschalnej po jej zakończeniu.
W ostatnich latach, na prośbę Polaków, święcenie pokarmów odbywa się również w kościołach holenderskich. Chętni muszą jednak liczyć się z tym, że poświęcenie pokarmu często odbywa się wtedy wyłącznie w języku niderlandzkim. Czasem, (w zależności od ustaleń z księdzem) możliwa jest krótka modlitwa w języku polskim.
Według naszych informacji, w Wielką Sobotę możliwe to będzie m.in. w następujących miejscowościach:
- Venlo – Blerick, godzina 16:00, Johannes de Doperkerk, St. Jansplein
- Stramproy, godzina 9:00, St. Willibrorduskerk, Beatrixstraat 2
BELGIA
- Beringen-Mijn, godzina 12:00, kaplica zimowa (wjazd od tyłu)
- Heusden-Zolder, godzina 13:00, w kościele na Lindemanie, Populierenstraat 10
- Houthalen-Meulenberg, Kerkplein 39, vel. Bremstraat 39
- Beringen, godzina 15:00, u Pani Sabiny Maj, Broekwijerweg 20
Jeżeli masz informację o innym miejscu, w którym odbędzie się święcenie pokarmów na terenie Limburgii, daj nam znać, a dodamy informację na stronie: redakcja@mojalimburgia.nl.
Foto: Emilia Baczyńska
