W styczniu tego roku, podczas Targów Wakacyjnych w Utrechcie, Park Zamkowy Born otrzymał od organizacji ANWB tytuł Zilveren Uitje van Limburg 2018. I nikogo nie powinno to dziwić. Park jest połączeniem przyjemności obcowania z historią i wizyty w ogrodzie zoologicznym. To świetna wycieczka dla osób w każdym wieku. I w dodatku, za naprawdę przystępną cenę!
Pośród gałęzi rosnących między ruinami zamku drzew, co jakiś czas pojawia się sylwetka małpy. Nieco dalej możesz popatrzeć na krzątającego się jeżozwierza. Chwilę później stajesz twarzą w twarz z rysiem. Miejsce, które niegdyś było zamkiem, pełni obecnie rolę ogrodu zoologicznego, pełnego ciekawych zwierząt i kuszącego spokojnym spacerem w bajkowym otoczeniu.
Historia zamku
Park zbudowano wokół ruin zamku Born, który w 1930 roku został zniszczony przez pożar. W latach świetności zamku znajdowały się tu również ogród warzywny, ozdobny ogród parkowy oraz łąki. Ale po kolei.
Pierwsze wzmianki o zamku w Born datowane są na rok 1150. Na miejscu obecnych ruin, znajdować się miał średniowieczny zamek, należący do Gosewijna I z Born, najstarszego znanego władcy Born i pana lennego księstwa biskupiego Liège.
W 1154 roku sprzedał on zamek Hendrikowi II z Leyen, księciu biskupowi Liège, który był synem Hendrika I, hrabiego Limburgii i Arlon. Następnie zamek znajdował się w posiadaniu rodów Van Valkenburg i Van Salm.
Podczas Krucjaty Ormiańskiej w 1309 roku na zamku w Born miał miejsce pogrom: tłum dokonał tam masakry 110, pochodzących z Sittard i Susteren Żydów, którzy schronili się w zamku za pozwoleniem Jana z Valkenburga. W czasie rozruchów podpalono także zamek.
W roku 1320 domniemana wnuczka Gosewijna III Margaretha z Born i jej mąż Arnold van Stein przekazali zamek Walramowi z Valkenburga.
W roku 1400 Jan van Salm sprzedał zamek księciu Willemowi III z Gulik. W roku 1538 zamek warowny Born został częściowo zburzony. Przez krótki okres mieszkała w nim rodzina Drimborn, ale szybko powrócił on w ręce rodu Van Gulik. W 1647 roku Wolfgang Willem z Palts, hrabia Gulik, sprzedał zamek rodowi Jana Arnolda Leerodta, hrabiego z niemieckiego miasta Heinsberg. Na początku XVII wieku zamek zaczął podupadać. Dlatego w 1662 roku rodzina Leerodt rozpoczęła budowę nowego zamku, który ukończono cztery lata później.
W 1813 baron Maximilian De Leerodt sprzedał cały kompleks kupcowi z Maastricht, Louisowi Mathieu de Gilissenowi.
Ostatnimi mieszkańcami zamku przed fatalnym pożarem w 1930 roku była rodzina Brabou z Roosteren.
Współczesne losy zamku i jego wygląd
Jak wspomniano wyżej, część zamku, która była otoczona fosą, została strawiona przez pożar w 1930 roku. W roku 1956 cały kompleks, włącznie z przylegającym gospodarstwem i domem zarządcy kupiła gmina Born. Trzynaście lat później, w 1969 roku, rodzina Munsters założyła w tym miejscu ogród zoologiczny, pozostawiając otoczenie w możliwie nienaruszonej, średniowiecznej formie. W roku 1985 eksploatację przejęło Stowarzyszenie Kasteelpark Born. Należące do zamku gospodarstwo przeszło renowację i w 1990 roku zostało przekazane do użytku, jako ratusz. W 1997 odnowiony został dom zarządcy (pierwotnie dom ogrodnika).
Obecny zamek składa się z ruin klasycystycznego, prostokątnego domu staroszlacheckiego, z czterema narożnymi wieżami i oddzielnie położonym zamkiem oraz dawnego gospodarstwa zamkowego. Pierwotnie zamek frontowy składał się z trzech przylegających do siebie skrzydeł formujących dziedziniec. W skrzydle północnym mieściły się dom zarządcy i stajnia, skrzydło środkowe zawierało stajnie i stodoły, a skrzydło południowe wozownię, szopę do składowania dziesięciny oraz stajnię konną.
W roku 1989, na miejscu skrzydła północnego, które rozebrano w XVIII wieku, stanął nowy budynek.
Zamek zbudowano w renesansowym stylu mozejskim, z obramowaniami okien wykonanymi z piaskowca błękitno-szarego oraz marglowymi pasami, zdobiącymi krawędzie prostokątnych wież i stanowiącymi wytyczenie poszczególnych pięter.
Dla tych, których ciekawi jak wyglądał niegdyś zamek i jego wnętrza, na miejscu przygotowano tzw. okno czasowe. Mieści się ono przy moście prowadzącym do zamkowego gospodarstwa. Jest to komputer z ekranem dotykowym, na którym można obejrzeć historię zamku i jego mieszkańców.
Ogród zoologiczny
Po przekroczeniu wiszącego mostu odwiedzający zostaje powitany przez pływające w kanale gęsi, kaczki i łabędzie trąbiące. Te ostatnie łatwo jest odróżnić od łabędzi niemych – mają pomarańczowy dziób i inną, zakrzywioną przy samym tułowiu, szyję.
Spacerując po parku zobaczysz także ostronosy, alpaki, skunksy, nandu szare i dziesiątki innych zwierząt. Ciesz się przyrodą i udaj się na spacer wzdłuż wielbłądów, sów i rysi. A jeśli będziesz miał szczęście, będziesz mógł zaobserwować jak zachowują się zwierzęta w porze karmienia.
Na terenie parku znajduje się także woliera dla ptaków. Wejdź do niej i spaceruj wśród papug w tysiącach kolorów. Dla odważnych przygotowano natomiast tzw. kriebielhuis, w którym o gęsią skórkę przyprawiają pająki ptaszniki, owłosione tarantule, a także wielkie legwany i salamandry.
Ptaki w wolierze, Fot. Moja Limburgia
Raj dla dzieci i odpoczynek dla dorosłych
Kiedy nacieszycie się już historią i zwierzętami, dzieci mogą pobawić się na odnowionym placu zabaw, a dorośli obserwować swoje pociechy z tarasu znajdującej się obok parku restauracji. Poza kawą, herbatą i napojami, serwuje ona przekąski, frytki, tosty, lody i gwóźdź programu – ciepłą czekoladę z bitą śmietaną i piankami marshmallow!
Pośrodku parku znajduje się duży plac zabaw z trampoliną. Umieszczono tam także ramę wspinaczkową i zjeżdżalnię, a dla najmłodszych – piaskownicę. Można także wejść na wieżę, z której widać, jak duży jest park.
Park przyjazny jest dla rodziców z maluchami w wózkach i osób niepełnosprawnych. Możesz nawet zabrać do niego swojego psa!
Przydatne informacje
Park Zamkowy Born znajduje się w miejscowości Born, położonej pomiędzy Limburgią Środkową, a Limburgią Południową i należącej do gminy Sittard-Geleen.
W okresie do 28 lutego br. Park Zamkowy Born otwarty jest w środy, soboty i niedziele, w godzinach od 10:00 do 17:00.
W okresie letnim (od 1 marca do 28 października) park czynny jest codziennie, w godzinach od 10:do 18:00.
Cena wstępu dla osób dorosłych wynosi 7,50 euro, dla dzieci od 2 do 12 lat – 6 euro. Dzieci do lat 2 wchodzą gratis. Osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie zapłacą natomiast za wstęp 6 euro.
Psy wchodzą gratis, muszą jednak być prowadzone na smyczy, trzeba też pobrać w kasie torebki na odchody. Nic nie zapłacimy także za miejsce na znajdującym się przy parku parkingu.
Strona internetowa: https://kasteelparkborn.nl/dierenpark/
