Książę Karnawału to połączenie funkcji błazna i bajkowego księcia. Wybierany przez Radę Jedenastu, pełni funkcję swoistego mistrza ceremonii podczas karnawałowych zabaw.
O karnawale, który w Limburgii odbędzie się w tym roku od 23 do 25 lutego, pisaliśmy już tutaj. Przedstawialiśmy też specjalny przewodnik po karnawałowych zwyczajach panujących w prowincji. Nieodłączną częścią tego wydarzenia, jest Książę Karnawału (Prins Carnaval). Ubrany w barwny strój i czapkę z bażancim piórem, wyposażony we wskazujący na pełnienie ważnego urzędu łańcuch i berło. Książę karnawału to połączenie funkcji błazna i bajkowego księcia. Wybierany każdego roku przez Radę Jedenastu, pełni funkcję swoistego mistrza ceremonii. I chociaż jego funkcja wydaje się być czysto reprezentacyjną, to bez jego udziału nie odbędzie się żadna szanująca się impreza karnawałowa w Limburgii. Jak narodził się pomysł na Księcia Karnawału? I dlaczego nazywa się go książę, a nie np. król? W jaki sposób decyduje się o wyborze księcia i kto wchodzi w skład jego świty? I jakie tradycje wiążą się z funkcją Księcia Karnawału?
Narodziny księcia
Aby się tego dowiedzieć, musimy cofnąć się w czasie. Karnawał, który obchodzi się w Limburgii (oraz na wschodzie Brabancji Północnej), wywodzi się bowiem z tzw. nurtu reńskiego. Oznacza to, że opiera się na tradycjach wyniesionych z uroczystości karnawałowych w miastach na zachodzie niemieckiego landu Nadrenii Północnej – Westfalii. Ogromny wpływ na charakter limburskiego karnawału miała zwłaszcza Kolonia, która z kolei wzorowała się na karnawale weneckim.
W 1823 roku pisarze zorganizowali w Kolonii paradę karnawałową. Trzeba pamiętać, że od 1815 roku Kolonia należała do Prus, a wcześniej była w posiadaniu Francji. Kolonia była wówczas ważnym miejscem, odwiedzanym nawet przez samego cesarza. Kiedy ten przybywał do miasta, zawsze witano go kwiatami, strojnymi powozami itd., co tworzyło rodzaj parady. Jeden z najważniejszych niemieckich pisarzy, Goethe, napisał książkę o rzymskim karnawale, który widział w 1788 roku. Książka ta zainspirowała pisarzy – organizatorów parady z 1823 roku – i w Kolonii pojawiły się niektóre, pochodzące z książki postacie. Pisarze chcieli bowiem zorganizować równie piękną paradę, a tym samym zagrać na nosie Prusom. Najważniejszym punktem parady była platforma nazwana Held Karneval (Bohater Karnawału). W pochodzie towarzyszyli mu żołnierze ubrani w mundury obrońców miasta (dawnej straży miejskiej w Kolonii). Tak narodził się książę karnawału. Chociaż pod inną nazwą, ponieważ w owym czasie nazwanie postaci z użyciem tytułu przypisywanego władcom, byłoby zbyt bezpośrednim nadużyciem.
Nazwa Książę Karnawału pojawiła się dopiero w 1870 roku. Ówczesna postać nosiła średniowieczny kostium, mocno przypominający strój cesarza imperium Habsburgów. I tak, jak prawdziwy cesarz, Książę Karnawału miał przy sobie dworzan, błazna, (którego zadaniem było rozśmieszanie gawiedzi), ministra oraz radę.
Książę i jego świta
Karnawały reńskie zostały zdominowane przez stowarzyszenia karnawałowe. Ich ilość zależna jest od wielkości danego miasta lub wsi. Każde z tych stowarzyszeń wybiera własnego księcia. Odbywa się to każdego roku, podczas uroczystej gali, przeważnie 11 listopada (de elfde van de elfde), jedenaście minut po godzinie jedenastej. To, kto zostanie Księciem Karnawału, objęte jest ścisłą tajemnicą. Dlatego zgadywanie, kto nim zostanie, stało się pewnego rodzaju dodatkową atrakcją karnawału.
Osoba wybrana na Księcia Karnawału, to przeważnie ktoś, kto w przeszłości brał aktywny udział w przygotowaniu lokalnych uroczystości karnawałowych. Powinien to być również ktoś, komu nie sprawia problemu prowadzenie rozmowy w lokalnym dialekcie. Musi emanować przyjaznością, być osobą zabawną i z polotem. Musi również być w stanie w pełni oddawać się wielodniowej, wielogodzinnej zabawie, ponieważ Książę Karnawału obecny jest na wszystkich karnawałowych uroczystościach.
Na głowie nosi bogato zdobioną czapkę trójrożną (steek lub narrenkap), z długimi piórami. W ręku trzyma berło (scepter) z herbem lub symbolem stowarzyszenia. Na ramionach Księcia Karnawału spoczywa ozdobna peleryna, przeważnie w kolorze niebieskim, czerwonym lub srebrnym. Pod nią Książę nosi ubranie wykonane z tej samej tkaniny, co czapka. W tej wersji zakłada również krótkie spodnie i… rajtuzy. Możliwe jest również, że Książę zakłada czarny elegancki garnitur, a nawet smoking. Wtedy oczywiście bez peleryny, wyłącznie w połączeniu z czapką. Chociaż reguła ta nie wszędzie jest ścisła i zdarza się, że oba elementy są ze sobą łączone.
Księciu Karnawału towarzyszy jego świta. W jej skład wchodzi Rada Jedenastu (Raad van Elf), czyli jedenastu „mędrców”, których zadaniem jest pomaganie Księciu w zarządzaniu jego karnawałowym królestwem. Podobnie jak Książę Karnawału, biorą oni udział we wszystkich karnawałowych wydarzeniach, w tym paradach. Bywa, że członkowie Rady Jedenastu są jednocześnie członkami zarządu danego stowarzyszenia karnawałowego. Księciu Karnawału towarzyszą również Księżna Karnawału, błazen, minister, jeden lub więcej adiutantów (osobistych asystentów Księcia), damy dworu i paziowie. Wszyscy oni ubrani są w odświętne stroje w barwach stowarzyszenia i noszą czapki z bażancim piórem (jednak krótszym, niż Książę Karnawału). Przeważnie noszą też peleryny. Ogólnie ich ubiór dopasowany jest do wyglądu Księcia.
Pisząc o Księciu Karnawału trzeba też wspomnieć o karnawałowym Księciu Młodzieży (Jeugdprins). W trakcie karnawału jest on władcą wszystkich dzieci, należących do danego stowarzyszenia. Podobnie, jak w przypadku Księcia Karnawału, Księciu Młodzieży towarzyszy Księżniczka Młodzieży, młodociani adiutanci i damy dworu. Książęcą Parę Młodzieży wybiera się dla różnych kategorii wiekowych.
Książęce tradycje
Z funkcją Księcia Karnawału, wiążą się pewne tradycje. W Limburgii należą do nich m.in. wybór imienia, oficjalne zdjęcie i oczywiście przekazanie kluczy do miasta.
Nadanie imienia
Każdemu Księciu Karnawału, (a pamiętajmy, że w Limburgii każdego roku wybiera się nowego), zostaje nadane imię. Przeważnie jest to imię własne osoby wybranej na Księcia, albo jej przezwisko. Po nim następuje numer, zapisywany cyframi rzymskimi.
Istnieje również możliwość, że każdy Książę danego stowarzyszenia karnawałowego otrzymywać będzie to samo imię, np. Prins Erik I.
Oficjalne zdjęcie
Pielęgnowaną w Limburgii tradycją jest również wykonanie oficjalnego zdjęcia Księcia Karnawału lub Pary Książęcej. Zdjęcia te wzorowane są na oficjalnych zdjęciach holenderskiego monarchy. Obecnie na zdjęciach umieszczani są również inni członkowie królewskiego orszaku, a także Książę Młodzieży ze swoją świtą.
Fotografie drukuje się następnie na plakatach lub ulotkach. Albo zamieszcza w wydanych specjalnie z okazji karnawału gazetkach, wraz z artykułem przedstawiającym każdą z postaci, ich ewentualne dokonania oraz słowem do poddanych.
Wszystko to ma na celu poinformowanie o dokonanym wyborze na Księcia Karnawału tych członków lokalnej społeczności, którzy nie byli na uroczystej proklamacji.
Przekazanie kluczy do miasta
To jedna z największych uroczystości, w jakich bierze udział Książę Karnawału. Na tydzień przed rozpoczęciem karnawału, podczas radosnej, ale oficjalnej ceremonii, burmistrz miasta przekazuje Księciu klucze do miasta. Jest to symboliczne przekazanie władzy w ręce Księcia Karnawału. Przeważnie jest to duży, drewniany, pozłacany klucz. Jednak w niektórych miejscowościach przekazuje się w takim momencie… klucze do roweru.
Książę Karnawału odpowiada za klucze, które symbolicznie zwraca w środę popielcową, albo we wtorek wieczorem. Oczywiście o godzinie 23:11.
Przystrajanie domów
Domu, w którym mieszka nowo wybrany Książę Karnawału lub ktoś z jego świty, raczej nie da się przeoczyć. W oknie widnieje duży plakat ze zdjęciem zainteresowanego. Wszędzie rozwieszone są balony w kolorach limburskiego karnawału lub danego stowarzyszenia. Co niektórzy wieszają nawet specjalnie przygotowane banery z wypisanymi w dialekcie hasłami i informacjami, dotyczącymi nazwy stowarzyszenia i danego Księcia. A nawet wywieszają głośniki, dudniące karnawałową muzyką. Obowiązuje tu krzykliwość, kolor, karykatura, kicz, śmieszność i zabawa. Czyli wszystko to, co odzwierciedla karnawał.
Źródło: Geschiedenis van het carnavalsfeest, Leo Wethly, Wikipedia
Foto: Moja Limburgia
